Księgi grodzkie lubelskie

Stworzenie drzewa genealogicznego dostarcza bardzo podstawowych informacji o naszych przodkach. Oprócz dat i wykonywanych zawodów nie dowiemy się z kart ksiąg metrykalnych jak konkretnie mogło wyglądać ich życie. Postanowiłem więc sięgnąć po arcyciekawe źródło Ksiąg Grodzkich Lubelskich zawierających w wielkim skrócie akta spraw sądowych naszego lubelskiego województwa. Poniżej znajdują się wpisy odnoszące się do Ostrowa ale w kontekście ludności żydowskiej[5]. Ileż to fascynujących jeszcze akt odnoszących się do osób żyjących w naszym regionie wiele lat temu czeka na odkrycie?  W planach jest także opracowanie pod kątem Ksiąg Ziemskich Lubelskich.

22 VIII 1596

Aleksander, Żyd z Ostrowa, stosownie do konstytucji ostatniego sejmu składa jurament, że w Ostrowie mieszka 6 Żydów, od których należy się podatek pogłówne.

  1. łac. CLRMO 30, k. 990v-991

24 VII 1630

Ur. Wojciech Roguski, rotmistrz JKMci oraz Żyd Szmaja Izraelowicz, arendarz ostrowski, roborują zawartą między sobą 20 VII, w obecności świadków, umowę kredytową na sumę 1833 złp 10 gr [szczegóły niepodane], zobowiązują się dotrzymać wszystkich zawartych w niej warunków, w tym przenieść ją przed upływem roku do ksiąg grodzkich łuckich.

  1. pol. CLI 76, k. 741-741v

25 VIII 1632

Relacja woźnego o złożeniu pozwów do sądu kapturowego województwa lubelskiego dla mieszczan bełżyckich, parczewskich, ostrowskich, urzędowskich, zaklikowskich i radomyślskich. Żyd Jeleń Doktorowicz, arendarz i administrator czopowego w województwie lubelskim w 1631 r., pozywa w sprawie odmowy zapłacenia podatku za 1631 r.

  1. łac. CLRMO 61, k. 509v-510v

30 VIII 1632

Dekret sądu kapturowego województwa lubelskiego nakładający z pozwu Żyda lubelskiego Jelenia Doktorowicza, arendarza podatku czopowego w województwie lubelskim w 1631 r., na władze miasta Parczewa karę banicji w związku z niewywiązaniem się przez miasto ze spłatą należnego podatku. Takie same wyroki z pozwów Doktorowicza zapadły w odniesieniu do władz Ostrowa, Zaklikowa i Bełżyc.

  1. łac. CLD 77, k. 259v-260v, 261v

26 XI 1632

Relacja woźnego o ogłoszeniu na mocy decyzji sądu kapturowego województwa lubelskiego dekretu banicji na mieszczan Ostrowa, Parczewa i Bełżyc, w związku z pozwem wniesionym przeciwko nim przez Jelenia Doktorowicza, arendarza czopowego, o niezapłacony podatek za 1631 r.

  1. łac. CLRMO 61, k. 672

22 IX 1634

Izaak, syndyk gminy lubelskiej, oblatuje przywilej Władysława IV z 21 VII 1634 r. dla Żydów w Ostrowie, w którym król potwierdza ich wszystkie dotychczasowe prawa, swobody i wolności dotyczące posiadania domów, cmentarza, handlu, rzezi i podatków.

  1. łac./pol. CLRMO 63, k. 1014-1015

14 X 1647

Dekret urzędu grodzkiego lubelskiego o nałożeniu z pozwu Zbigniewa Borowskiego, poborcy województwa lubelskiego, kary wieczystej banicji na Żyda Chomę Abramowicza, mieszkańca Ostrowa, który nie rozliczył się z powodem z zawartego kontraktu na dzierżawę podatku czopowego. Z tych samych powodów podobne wyroki z pozwu Borowskiego wydane zostały na Judkę Slomowicza i Borucha Irszowicza, Żydów z Parczewa, Abrahama Lewkowicza, rzeźnika i Zelmana Markowicza, Żydów kazimierskich oraz Lewka Natanowicza, Żyda z Kurowa. Tegoż dnia wszystkie te dekrety woźny ogłosił publicznie w grodzie.

  1. łac. wyroki 93, k. 783v-788

3 II 1648

Dekret urzędu grodzkiego lubelskiego w sprawie z pozwu Zbigniewa Borowskiego, poborcy lubelskiego, przeciwko Żydom parczewskim Judzie Slomowiczowi i Boruchowi Irszowiczowi, dotyczącej nierozliczenia się przez nich z czopowego wybieranego w Parczewie od X 1646 do X 1647. Borowski zgłaszał pretensje do sumy 94 złp 20 gr. Żydzi złożyli w synagodze lubelskiej jurament na rodał, że sumy takiej nie wybrali, w związku z czym urząd odłożył rozstrzygnięcie do następnego terminu. Podobny dekret zapadł przeciwko Żydowi ostrowskiemu Chomie Abramowiczowi, od którego Borowski domagał się 180 złp w ramach nierozliczonego kontraktu na dzierżawę czopowego.

  1. łac. CLD 94, k. 143v-145v

27 IV 1648

Dekret urzędu grodzkiego w sprawie z pozwu Zbigniewa Borowskiego, pisarza grodzkiego horodelskiego, poborcy podatkowego lubelskiego, przeciwko Żydowi Chomie Abramowiczowi z Ostrowa, dotyczącej nierozliczonego czopowego za okres X 1646 – X 1647. Po złożeniu przez Żyda przysięgi na rodał w synagodze lubelskiej, że sumy 180 złp w Ostrowie nie wybrał, urząd uwolnił go od jej spłacania. Podobnie uwolnieni zostali Żydzi parczewscy Juda Slomowicz i Boruch Irszowicz, od których Borowski domagał się sumy 94 złp 20 gr.

  1. łac. CLD 94, k. 417-418v

10 V 1661

Lejba Majorowicz, Żyd z Ostrowa, protestuje przeciwko szl. Krynickiemu, że ten z kilkoma pomocnikami naszedł nocą jego dom w Ostrowie, pobił domowników, pozabierał różne rzeczy (szaty, naczynia) o wartości 200 złp, samego zaś Lejbę, pobitego i rannego, uprowadził i wywiózł do Uścimowa, gdzie osadził go w prywatnym karcerze.

  1. łac. CLRMO 87, k. 290v-291

21 X 1678

Oblata testamentu ur. Jana Grabi, spisanego w Nowym Orzechowie 17 X 1678 r. M. in. wzmianka, że w Lublinie u Żyda Lemla znajdują się w zastawie naczynia, talerze, łyżki srebrne i pozłacane, flasza cynowa wielka, moździerz spiżowy z tłuczkiem, bania miedziana, skrzynia i inne przedmioty. Wszystkie te rzeczy zapisywał Krzysztofowi Krzymuskiemu, plebanowi ostrowskiemu.

  1. pol. CLRMO 102, k. 1364

22 III 1688

Relacja o złożeniu pozwu[1] z 12 I 1688 r. do urzędu grodzkiego lubelskiego dla wojewody podolskiego Mikołaja Daniłowicza, jego syna Aleksandra, starosty parczewskiego, dzierżawców starostwa parczewskiego i ostrowskiego, a także dla władz miejskich Parczewa i Ostrowa oraz wszystkich żydowskich dzierżawców w starostwie. Pisarz ziemski łukowski Adam Szaniawski, do niedawna poborca podatkowy województwa lubelskiego, pozywa w sprawie niezapłaconego podymnego i hiberny z całego starostwa za lata 1676 i 1677 oraz szelężnego za rok 1678.

  1. łac. CLRMO 116, k. 302-302v

4 X 1688

Relacja o złożeniu pozwu z 27 IX 1688 r. do urzędu grodzkiego lubelskiego dla Mikołaja, wojewody podolskiego i Aleksandra starosty parczewskiego Daniłowiczów, tenutariuszy dóbr miasta Parczewa i Ostrowa, magistratów tych miast i mieszkających tam Żydów – arendarzy. Andrzej Suchodolski miecznik lubelski, niedawno poborca czopowego w województwie lubelskim, pozywa w sprawie uchylania się przez obydwa miasta od zapłacenia czopowego za 1684 r.

  1. łac. CLRMO 119, k. 310-310v

15 XII 1689

Andrzej Piątek i Mikołaj Starownik, mieszczanie z Ostrowa, oblatują rejestr szkód poczynionych w mieście przez chorągiew [Kazimierza] Domaszewskiego, kasztelana sanockiego. M. in. wymienione szkody poczynione u Żydów: Lejbowicza, piekarza ostrowskiego (piwo, miedź, lichtarze, owies, chleb, ocet) na ogólną sumę 47 złp 11 gr, u Abrama na 1 złp 28 gr, u Zelmana na 4 złp 24 gr, u Lejbusia, rzeźnika na 1 złp, u Słomki, Borucha, Icka Uścimowskiego, Joska, Hajzyka, rzeźnika, Irsza, Izraela arendarza ostrowskiego i Szymona Szklarza. W sumie Żydzi ponieśli szkody w wysokości 81 złp 27 gr, gdy w całym mieście wyniosły one 267 złp 10 gr.

  1. łac./pol. CLRMO 126, k. 671-673v

15 III 1690

Paweł Ścibor Rylski, prepozyt i surogator oficjała lubelskiego, proboszcz w Opolu i Ostrowie, sekretarz JKM, protestuje przeciwko Żydom opolskim, zwłaszcza przeciwko Żydowi Józefowi i jego chrześcijańskim służącym Marynie i Katarzynie, Żydowi Jakubowi i jego służącej Jadwidze Maleszczance, Żydowi Jechulowi i jego służącej Marynie, Żydówce Kaimowej, wdowie, arendarce czopowego, szelężnego i młynnego w dobrach opolskich i jej służbie: Katarzynie Łąckiej, Janowi Zacharskiemu i jego żonie oraz Andrzejowi Pastuchowi, Żydowi Lejbowi, Żydowi Hirszowi Kochmankowi, Żydowi Dawidkowi, Żydowi Wolfowi, arendarzowi w Skokowie, Żydowi N., szkolnikowi i jego żonie zwanej Szkolniczką i innym Żydom utrzymującym u siebie służbę i serwitorów chrześcijańskich. Zdaniem protestującego było to naruszenie praw publicznych i dekretów trybunalskich (przywoływał dekret w tej sprawie z pozwu proboszcza Wojciecha Radomskiego przeciwko gminie bełżyckiej), prowadziło do postponowania świąt chrześcijańskich, utrudniało pracę duszpasterską.

  1. łac. CLRMO 127, k. 226v-231; 130, k. 439-441v

21 III 1690

Paweł Ścibor Rylski, prepozyt i surogator oficjała lubelskiego, proboszcz w Opolu i Ostrowie, sekretarz JKM protestuje przeciwko Żydom ostrowskim, zwłaszcza zaś przeciwko Izraelowi Ickiewiczowi i Eliaszowi Izraelowiczowi arendarzom czopowego i szelężnego z Ostrowa, Izraelowi i Heliaszowi, Abrahamowi, serwitorowi gminy ostrowskiej, kupcom Herszowi, Zelmanowi i Salomonowi oraz Hajzykowi, Szymonowi i Herszowi rzeźnikom ostrowskim, a także przeciwko ur. Wojciechowi Strzemeskiemu, ekonomowi dóbr Uścimów i in., że Żydzi wbrew konstytucjom sejmowym, prawu kanonicznemu, uchwałom synodów kościelnych i dekretom trybunalskim utrzymują u siebie służbę i czeladź chrześcijańską rekrutującą się z mieszkańców okolicznych wsi i z mieszczan ostrowskich, a ponadto w święta i podczas uroczystości kościelnych prowadzą wyszynk trunków, czym doprowadzają do tumultów. Do takiego tumultu, w którym byli ranni, doszło podczas procesji w niedzielą palmową (19 III). Strzemeski udzielał przy tym Żydom schronienia w swoim dworze mieszczącym się w rynku obok domu Żyda Heliasza.

  1. łac. CLRMO 127, k. 249v-250v; 130, k. 500-501

15 IV 1690

Relacja o złożeniu pozwu z 5 IV 1690 r. do trybunału koronnego lubelskiego dla Eufrozyny Daniłowiczowej i jej syna Aleksandra Daniłowicza, starosty parczewskiego, posesorów dóbr Ostrów oraz Wojciecha Strzemeskiego, ekonoma uścimowskiego. Paweł Ścibor Rylski, proboszcz ostrowski i opolski, sekretarz JKM, pozywa w sprawie tolerowania przez nich utrzymywania przez Żydów ostrowskich służby i czeladzi chrześcijańskiej, tolerowania wyszynku trunków w Święta kościelne, niereagowania na różne ekscesy, których Żydzi mieli się dopuszczać wobec duchowieństwa i ludności chrześcijańskiej, a nawet udzielania im opieki i ochrony.

  1. łac. CLRMO 127, k. 329v-331

26 I 1691

Relacja o złożeniu pozwu[2] z 15 I 1691 r. do urzędu grodzkiego lubelskiego dla seniorów gminy w Ostrowie: Slomy, Izraela, Zelmana i Icka. Ur. Andrzej Franciszek Duchanicz pozywa w sprawie udzielania przez starszych ostrowskich schronienia Żydom: Abrahamowi, jego ojcu Ickowi oraz bratankom Izraelowi i Efraimowi, arendarzom karczmy w Kolechowicach (na których u seniorów ostrowskich nałożony już został areszt), którzy nie rozliczywszy się z trzech rat arendy oraz zabrawszy z browaru w Kolechowicach nowo zakupione kotły, porzucili arendę.

  1. łac. CLRMO 134, k. 74v-75v; 135, k. 122-122v

14 VII 1691

Oblata dekretu sądu kompromisarskiego odbytego 4 VI 1691 r. w Parczewie, w domu Żyda Borucha Ozjaszowicza, arendarza ostrowskiego, w sprawie sporu między Eufrozyną Daniłowiczową, wojewodziną podolską i jej synem Aleksandrem Daniłowiczem, starostą parczewskim a Bogusławem Ulatowskim do niedawna arendarzem dóbr starostwa parczewskiego. Załączony rejestr pretensji mieszczan Parczewa i Ostrowa do Ulatowskiego, w tym Żyda Chaima Moszkowicza, arendarza parczewskiego (311 złp 2 gr), Nieczaja Pejsakowicza (273 złp 17 gr), Bera Abramowicza (40 złp), Icka Lejbowicza (59 złp), Litmana Markowicza (38 złp) i Borucha Ozjaszowicza arendarza ostrowskiego (335 złp 2 gr). Przy wszystkich późniejsze dopiski o spłaceniu tych sum.

  1. łac. CLRMO 137, k. 339-347

6 VIII 1691

Ur. Bogusław Ulatowski, także w imieniu żony Aleksandry z Morsztynów, kwituje Żyda Borucha Ozjaszowicza, do niedawna arendarza dóbr miasta Ostrowa, obecnie arendarza dóbr miasta Parczewa z reszty sum wynikających z arendy Ostrowa i wyrzeka się wszelkich w tej sprawie dalszych pretensji.

  1. łac. CLIPr. 17, k. 294v-295

3 XII 1691

Paweł Ścibor Rylski, prepozyt lubelski, proboszcz w Opolu i Ostrowie, sekretarz JKM, w nawiązaniu do swojej protestacji z 15 II 1690 r. protestuje przeciwko Żydom gminy opolskiej: Kaimowej i jej synom Ksenderowi, arendarzowi praw propinacyjnych i młyna w Opolu, Józefowi, Jankielowii Jechulowi, a także Szymonowi Judce, Hirszowi Kochmankowi zwanemu Ślepym, Markowi Lejbowiczowi, chirurgowi, Wolfowi Dawidkowi, N. Lejbowiczowi, rzeźnikowi Hajbusowi i innym, że ci bezprawnie zajmują różne grunta należące dotąd do mieszczan-chrześcijan, odmawiają płacenia z nich dziesięciny, grożą księżom upominającym się o świadczenia na rzecz Kościoła.

  1. łac. CLRMO 134, k. 1301v-1303; 138, k. 534-535v

15 XII 1691

Relacja o złożeniu pozwu z 7 XII 1691 r. do trybunału koronnego lubelskiego dla Żydów opolskich: Kaimowej i jej synów – Ksendera, arendarza procentów w Opolu, Józefa, Jankiela i Jechula, a także Lejby i Hirsza Kochmanków, Wulfa Dawidka, chirurga Marka Lejbowicza, rzeźnika Hajbusa i innych. Paweł Ścibor Rylski, prepozyt lubelski, proboszcz opolski i ostrowski, sekretarz JKM, pozywa w sprawie przejmowania przez Żydów nieruchomości należących dotąd do mieszczan chrześcijan, odmawiania z nich świadczeń na rzecz Kościoła (w tym dziesięciny), gróźb pod adresem księży, wywoływania różnych ekscesów, a także utrzymywania w siebie służby z okolicznych chłopów i mieszczan chrześcijan. Pozwy w tej sprawie Rylski skierował także przeciwko Izabeli Barbarze Butlerowej, starościnie drohickiej, dziedziczce Opola i Andrzejowi Ożarowskiemu, dzierżawcy dóbr opolskich, obwiniając ich o sprzyjanie w tych sprawach Żydom.

  1. łac. CLRMO 134, k. 1323v-1331v; 138, k. 588-589v

15 XII 1691

Relacja woźnego, że z rekwizycji proboszcza opolskiego Pawła Ścibora Rylskiego był w zamku opolskim, gdzie u dzierżawcy dóbr opolskich Andrzeja Ożarowskiego nałożył areszt na Żydów: Ksendera, jego matkę Kaimową i braci Józefa, Jankiela i Jechula, arendarzy procentów propinacyjnych, młyńskich i innych w Opolu, Lejbę i Hirsza Kochmanków, Judkę, Szlomę, chirurga Marka, Wolfa Kochmankowicza, Wolfa, arendarza w Skokowie, Heliasza, Ruchima, rzeźnika oraz na kilku mieszczan chrześcijan służących u Żydów.

  1. łac. CLRMO 134, k. 1333v-1334

12 I 1692

Relacja o złożeniu pozwu z 10 I 1692 r. do sądu referendarskiego w Jaworowie dla Eufrozyny Daniłowiczowej, wojewodziny podolskiej, starościny parczewskiej. Mieszczanie Ostrowa, dzierżawy Daniłowiczowej, pozywają w sprawie nałożenia przez nią na miasto nadmiernej hiberny (1200 złp, podczas gdy według kwitów powinni płacić 533 złp 10 gr), przeprowadzania surowych egzekucji hiberny i innych podatków, niehonorowania otrzymanych przez miasto wcześniej przywilejów. Miasto puściła w arendę Żydowi Eliaszowi Izraelowiczowi, który dopuszcza się wobec mieszczan różnych nadużyć, wyciąga zawyżone świadczenia w naturze, wybiera bezprawnie targowe i myta, wprowadził monopol na mielenie zboża w jego młynie, wybiera ustanowione świeżo świadczenia od produkcji piwa i gorzałki na wesela, pogrzeby, chrzciny itp.

  1. łac./pol. CLRMO 139, k. 65-66v; 142, k. 122-123

14 IV 1692

Relacja o złożeniu pozwu z 12 IV 1691 r. do sądu asesorskiego we Lwowie dla Eufeozyny Daniłowiczowej, wojewodziny podolskiej, starościny parczewskiej. Mieszczanie z Ostrowa pozywają w sprawie nałożenia na miasto zawyżonej hiberny, nierespektowania przywilejów miejskich. Przed sądem Daniłowiczowa miała się stawić wraz z arendarzem ostrowskim Żydem Eliaszem Izraelowiczem.

j, pol. CLRMO 139, k. 365v-367; 142, k. 363-364

22 V 1692

Relacja o złożeniu pozwu z 13 V 1692 r. do sądu asesorskiego we Lwowie dla Eufrozyny Daniłowiczowej, wojewodziny podolskiej, starościny parczewskiej. Mieszczanie Ostrowa pozywają w sprawie nadmiernych ciężarów nakładanych na nich przez starościnę i jej arendarza w Ostrowie Żyda Eliasza Izraelowicza, z którym miała się stawić przed sądem. W sprawie tej zapadły już wcześniej jakieś rozstrzygnięcia, tym razem był to już jednak termin zawity.

  1. pol. CLRMO 139, k. 503-504; 144, k. 433-434

23 V 1692

Żyd Jakub Moszkowicz, rzeźnik z Łęcznej, także w imieniu rzeźników Łęczyńskich Abrahama Józefowicza, Szlomy  Szmujłowicza i Hirsza Jakubowicza protestuje przeciwko Janowi Wereszczyńskiemu i jego ojcu [Mikołajowi], że ci podczas jarmarku w Ostrowie, gdzie Żydzi handlowali wołami na zlecenie Józefa Stanisława Firleja, dziedzica Łęcznej, wywołali tumult, podczas którego siłą zabrali 2 woły i 3 krowy, samemu Moszkowiczowi ukradli ponadto 3 talary imperiały.

  1. łac. CLRMO 139, k. 510-511; 142, k. 474-474v
  2. w CLRMO 142 podpis Jakuba Moszkowicza w alfabecie hebrajskim.

23 VI 1692

Relacja o złożeniu pozwu z 2 VI 1692 r. do urzędu grodzkiego lubelskiego dla Mikołaja Wereszczyńskiego i jego syna Jana. Józef Stanisław Firlej, dziedzic Łęcznej, oraz Żydzi – rzeźnicy Łęczyńscy: Abraham Józwowicz, Szloma Szmujłowicz, Irsz Jakubowicz i Noson Zelikowicz pozywają w sprawie najpierw pobicia Nosona Zelikowicza w Łęcznej, a następnie wywołania tumultu na jarmarku w Ostrowie, gdzie Żydów pobili, okradli i zabrali im 2 woły i 2 krowy, którymi handlowali na zlecenie Firleja.

  1. łac. CLRMO 139, k. 673v-675

 27 I 1693

Relacja o złożeniu pozwu z 20 I 1693 r. do królewskiego sądu komisarskiego )Paweł Rylski, prepozyt lubelski, Andrzej Miączyński, cześnik płocki) dla wojewodziny podolskiej Eufrozyny Daniłowiczowej, starościny parczewskiej, oraz Żyda Eliasza Izraelowicza, arendarza procentów starostwa parczewskiego i miasta Ostrowa. Komisarze pozywają w sprawie wprowadzenia w życie postanowień wydanego zaocznie w Jaworowie 23 VI 1693 r. dekretu sądu asesorskiego w sprawie skarg mieszczan ostrowskich o nadmierne obciążenia, bezprawia i ucisk.

  1. łac. CLRMO 146, k. 41v-42v

29 I 1693

Relacja o złożeniu pozwu z 25 VI 1692 r. do sądu asesorskiego dla burmistrza, rajców i magistratu miasta Ostrowa. Eufrozyna Daniłowiczowa i Żyd Eliasz Izraelowicz, „jakoby arendarz ostrowskiego starostwa”, pozywają w sprawie kasaty dekretu sądu asesorskiego z 23 VI 1692 r.

  1. łac./pol CLRMO 146, k. 46-46v; 149, k. 73-73v
  2. Pozew został złożony 5 I 1693 r. w Ostrowie na ręce burmistrza Wasyla Partyki.

 18 III 1693

Relacja woźnego, że z rekwizycji Pawła Rylskiego, prepozyta kolegiaty lubelskiej, był we wsi Uścimów, należącej do wojewodziny podolskiej Eufrozyny Daniłowiczowej, a także w znajdujących się aktualnie w posesji stolnika łukowskiego [Stanisława] Rozwadowskiego miastach Parczew i Ostrów, gdzie – u administratorów dóbr i u starszych gminy w Ostrowie – nałożył areszt na Żyda Eliasza Izraelowicza, syna arendarza ostrowskiego Izraela, w związku z dopuszczeniem się przez niego gwałtu na dziewczynie chrześcijańskiej.

  1. łac. CLRMO 146, k. 156v-157; 149, k. 160-160v

29 V 1693

Żydzi: Chaim, arendarz w Parczewie i Boruch, arendarz w Ostrowie także w imieniu pozostałych Żydów z Parczewa, Ostrowa i Uhnina manifestują, że byli gotowi uczynić zadość pretensjom ur. [Bogusława] Ulatowskiego do niedawna tenutariusza starostwa parczewskiego, wynikającym z kontraktu arendy i innych zobowiązań, ale na pieniądze te z rekwizycji zgłaszającego do Ulatowskiego pretensje szl. Jana Zajączkowskiego nałożony został u Chaima i Borucha areszt. Załączona relacja z okazania urzędowi sumy 1200 złp.

  1. łac. CLRMO 151, k. 380-380v
  2. Podpisy Chaima i Borucha w alfabecie herbrajskim

9 VI 1693

Paweł Ścibor Rylski, proboszcz w Opolu i Ostrowie, sekretarz JKM, w nawiązaniu do swoich protestacji z lat 1690 i 1691, protestuje przeciwko Żydom z Opola, utrzymującym nadal w swoich domach służbę chrześcijańską (Hirsz Skokowski, arendarz browaru Józef Chaimowicz), prowadzącym sprzedaż trunków w niedziele i święta chrześcijańskie i dopuszczającym się różnych ekscesów wobec chrześcijan, w tym kradzieży aparatów kościelnych i różnych przedmiotów z domu plebana opolskiego.

  1. łac. CLRMO 146, k. 435-435v; 149, k. 15-15v

9 VI 1693

Paweł Ścibor Rylski, proboszcz w Opolu i Ostrowie, protestuje przeciwko Żydowi Eliaszowi Izraelowiczowi, arendarzowi procentów propinacyjnych w Ostrowie, że ten – jak wykazało śledztwo przeprowadzane przed sądem radzieckim ostrowskim – uwiódł swoją służącą, chrześcijankę Barbarę Kobylińską, córkę rajcy ostrowskiego Jana Kobylińskiego, a także w inny sposób dopuszczał się występków przeciwko Kościołowi.

  1. łac. CLRMO 146, k. 435v-436; 149, k. 468

15 VI 1693

Żyd Eliasz Izraelowicz, arendarz procentów w Ostrowie protestuje przeciwko wojewodzinie podolskiej Eufrozynie Daniłowiczowej, posesorce starostwa parczewskiego, rajcom ostrowskim Stefanowi Gruszczykowi, Janowi Lenkiewiczowi i Janowi Cybulskiemu, ławnikom Stanisławowi Kobyleńskiemu i Jakubowi Kleszczowskiemu oraz podwójciemu Andrzejowi Kwasowi w związku z niewypełnianiem przez nich zobowiązań przyjętych w kontrakcie dzierżawnym, przez co Izraelowicz poniósł straty sięgające sumy 700 złp.

  1. łac. CLRMO 146, k. 430-432; 151, k. 429-430v

1 XII 1693

Relacja o złożeniu wezwania z 1693 r. przed królewski sąd komisarski na czele z podskarbim nadwornym Atanazym Miączyńskim dla Eufrozyny Daniłowiczowej, wojewodziny podolskiej, starościny parczewskiej i Żyda Eliasza Izraelowicza, arendarza procentów z należącego do starostwa Ostrowa. Na mocy dekretu królewskiego z 8 VIII 1693 r. komisarze wzywali na 14 XII do Ostrowa, gdzie miało być przeprowadzone śledztwo dotyczące wszelkich zarzutów o nadużycia i bezprawie formułowanych przez mieszczan ostrowskich.

  1. łac. CLRMO 146, k. 938v-939v; 150, k. 435-436

14 XII 1693

Żyd Eliasz Izraelowicz z Radzynia ustanawia Żyda radzyńskiego Łachmana Hirszowicza, krewnego, na trzy lata swoim plenipotentem w sprawie o zaspokojenie własnych pretensji związanych z arendą dóbr miasta Ostrowa należących do starostwa parczewskiego, w tym do reprezentowania go przed komisją powołaną dekretem sądu asesorskiego.

  1. łac. CLPlenip. 6, k. 67

18 XII 1693

Żyd Eliasz Izraelowicz z Radzynia, dóbr należących do Stanisława Szczuki, referendarza koronnego, starosty lubelskiego, protestuje przeciwko wójtowi i mieszczanom Ostrowa, że ci, nie licząc się z faktami, nie uwzględniając treści kontraktu dzierżawnego prowentów ostrowskich zawartego z Eufrozyną Daniłowiczową, obciążyli go przed komisją królewską nieprawdziwymi zarzutami, wobec których nie mógł się bronić, tym bardziej, że zarzuty wykraczały poza zakres spraw objętych postępowaniem przed sądem asesorskim. Zastrzega sobie prawo dochodzenia swoich racji przed sądem.

  1. łac. CLRMO 146, k. 1019v-1020v; 150, k. 541-541v
  2. W CLRMO 150 podpis Eliasza Izraelowicza w alfabecie hebrajskim.

11 II 1694

Relacja o złożeniu pozwu z 3 II 1694 r. do urzędu grodzkiego lubelskiego dla ur. Andrzeja Duchanicza. Seniorzy gminy ostrowskiej [imiona niewymienione] pozywają w sprawie kasaty dekretu kondemnaty urzędu grodzkiego lubelskiego nałożonej na Żyda Izraela Ickowicza, do niedawna arendarza karczmy w Kolechowicach. Załączona relacja Lejby Judkowicza, Żyda z Ostrowa, poświadczająca złożenie pozwu we dworze Duchanicza w Kaznowie.

  1. łac. CLRMO 153, k. 104-104v; 154, k. 234

27 II 1694

Relacja o złożeniu pozwu z 22 II 1694 r. do urzędu grodzkiego lubelskiego dla ur. Andrzeja Duchanicza. Seniorzy gminy w Ostrowie [imiona nie wymienione] pozywają w sprawie gotowości Duchanicza do zadośćuczynienia dekretowi urzędu grodzkiego lubelskiego z 30 VI 1692 r. i wysłuchania przez niego odpowiedniego juramentu, do którego złożenia seniorzy byli gotowi.

  1. łac. CLRMO 153, k. 136-136v

15 VI 1694

Michał Skrodzki, skarbnik łomżyński, kwituje Żyda Slomę Markowicza z Ostrowa w starostwie parczewskim ze zwrotu 10 zł węgierskich, które Skrodzkiemu ukradł chłop Jan Zezula ze wsi Babianki, Markowicz zaś odkupił je za niską cenę w innej monecie..

  1. łac. CLI 134, k. 106v; 135, k. 267

30 III 1695

Relacja o złożeniu pozwu z 21 III 1695 r. do sądu asesorskiego w Warszawie dla Aleksandraa Daniłowicza, starosty parczewskiego, oraz Żydów z Ostrowa: Zelmana Irszowicza, Józefa Lejbowicza, Slomy Moszkowicza i Icka Abrahamowicza. Burmistrz, rajcy, wójt i ławnicy Ostrowa pozywają Daniłowicza w sprawie łamania przez niego przywilejów i swobód miejskich, nakładania nadmiernych obciążeń fiskalnych i preferowania Żydów ostrowskich, m.in. poprzez uwolnienie ich od płacenia hiberny, Żydów zaś w związku a uchylaniem się przez nich od płacenia nakładanych na miasto ciężarów publicznych i prywatnych. Działo się tak na podstawie jakiejś umowy zawartej ze starostą, ale stanowiło to pogwałcenie praw i przywilejów miejskich.

  1. łac. CLRMO 158, k. 207v-208v; 161, k. 439-439v

14 IV 1695

Zelman Irszewicz, Żyd z Ostrowa w imieniu całej gminy ostrowskiej protestuje przeciwko rajcom ostrowskim: Andrzejowi Marczykowi, Janowi Banachowi, Maciejowi Opałkowiczowi i Janowi Cebulskiemu oraz całemu magistratowi, że ci wbrew przywilejom służącym gminie od kilku lat nakładają na Żydów coraz to nowe świadczenia, do których płacenia nie są oni zobowiązani, domagają się ich uiszczania nie tylko poprzez przymus, ale i pozwy sądowe, w tym przed sąd królewski.

  1. łac. CLRMO 158, k. 256-256v; 161, k. 529-529v
  2. W CLRMO 161 podpis Zelmana Irszowicza w alfabecie hebrajskim.

18 IV 1695

Żyd Eliasz Izraelowicz, arendarz dóbr radzyńskich należących do Stanisława Szczuki, referendarza koronnego, starosty lubelskiego, manifestuje, że zgodnie z dekretem sądu asesorskiego w sprawie z pozwu mieszczan Ostrowa przeciwko niemu był gotów wypłacić im zasądzoną sumę 200 złp, ale nikt z władz miasta się w grodzie nie stawił. Załączona relacja z okazania urzędowi przedmiotowej sumy.

  1. łac. CLRMO 160, k. 71-72

18 IV 1695

Urząd grodzki lubelski, na wniosek seniorów gminy w Ostrowie, po uregulowaniu przez nich wszystkich zaległości w wyznaczonym terminie, kasuje kondemnatę wydaną wcześniej z pozwu ur. Franciszka Duchanicza, nakazując im jednak zapłacenie Duchaniczowi 3 grzywien.

  1. łac. CLD 123, k. 111

25 IV 1695

Relacja o złożeniu pozwu[3] z 18 IV 1695 r. do trybunału koronnego lubelskiego dla Eufrozyny Daniłowiczowej, wojewodziny podolskiej, jej syna Jana Daniłowicza, starosty parczewskiego, ur. Franciszka Dubińskiego, administratora dóbr Uścimów, rajców miasta Ostrowa, wójta ostrowskiego Wojciecha Zarycza oraz seniorów gminy ostrowskiej: Zelmana Hirszowicza, Józefa Judkowicza i Ajzyka Moszkowicza. Michał Skrodzki, skarbnik łomżyński oraz jego famulus Mikołaj Brajczowski pozywają w sprawie kradzieży 300 węgierskich zł, jakiej według zeznania chłopa Tomasza Brychtanika miał się dopuścić na szkodę Skrodzkiego Żyd Lejb Eliaszowicz z Ostrowa, na którego nałożony już został w związku z tą sprawą areszt.

  1. łac. CLRMO 158, k. 275-276v; 161, k. 618-618v

4 V 1695

Relacja o złożeniu pozwu[4] z 25 IV 1695 r. do sądu asesorskiego w Warszawie dla Aleksandra Daniłowicza, starosty parczewskiego oraz Żydów z Ostrowa: Zelmana Irszowicza, Józefa Lejbowicza, Slomy Moszkowicza i Icka Abramowicza. Burmistrz, rajcy, wójt i ławnicy ostrowscy pozywają w sprawie nieprzestrzegania przywilejów miejskich, uchylania się przez Żydów od płacenia ciążących na mieście świadczeń z powoływaniem się na zawartą ze starostą umowę oraz niewywiązywania się przez Żydów z zapłaty miastu zasądzonej poprzednim wyrokiem kary 100 grzywien.

  1. łac. CLRMO 158, k. 296-297v; 161, k. 640-641

13 V 1695

Żyd Eliasz Izraelowicz, arendarz radzyński, oblatuje pokwitowanie, jakie 4 V 1695 r. w Warszawie wystawił jemu oraz jego ojcu Izraelowi Ickowiczowi starosta parczewski Aleksander Daniłowicz. Dotyczyło ono arendy starostwa parczewskiego na mocy kontraktu zawartego w 1691 r. z Eufrozyną Daniłowiczową, która dobiegła końca. Byli dzierżawcy uzyskali prawo wybrania jeszcze od mieszczan Ostrowa sumy 212 złp.

  1. łac./pol. CLRMO 159, k. 89v-90; 161, k. 714
  2. W CLRMO 161 podpis Eliasza Izraelowicza w alfabecie hebrajskim.

13 V 1695

Żyd Eliasz Izraelowicz, arendarz radzyński, oblatuje list libertacyjny króla Jana III Sobieskiego z 30 X 1694 r., w którym król uwzględnia suplikę Izraelowicza od wyroku sądu asesorskiego i uwalnia go od 12 tyodni wieży oraz zamienia mu kare 200 grzywien na 200 złp. Wyrok ten zapadł w sprawie z oskarżenia władz miejskich Ostrowa o utrzymywanie przez Żyda chrześcijanki jako służącej.

  1. łac./pol. CLRMO 159, k. 90-91; 161, k. 713-713v
  2. W CLRMO 161 podpis Eliasza Izraelowicza w alfabecie hebrajskim.

16 V 1695

Mikołaj Bocheński i Paweł Kleszczowski, mieszczanie ostrowscy, protestują przeciwko Żydowi Józefowi Obarzannikowi, arendarzowi miasta Ostrowa o to, że w nocy z 23 na 24 IV 1695 r. za przyczyną iskier z jego komina doszło do pożaru w mieście i spalenia się licznych domów. Obarzannika obwiniają jako sprawcę nieszczęścia i domagają się rekompensaty szkód.

  1. łac. CLRMO 158, k. 342-343v

23 V 1696

Ur. Ludwik Ścibor Rylski, brat zmarłego niedawno Pawła Ścibora Rylskiego prepozyta lubelskiego, proboszcza opolskiego, sekretarza królewskiego oraz Jana Ścibora Rylskiego kanonika lubelskiego, plebana w Ostrowie, protestuje przeciwko seniorom gminy w Opolu, że ci podczas czynności przeprowadzanych niedawno w Opolu przez komisję trybunalską w związku z pozwem złożonym przeciwko Żydom przez zmarłego znieważyli jego pamięć poprzez formułowanie pod jego adresem nieprawdziwych i fałszywych zarzutów.

  1. łac. CLRMO 164, k. 577v-578; 165, k. 853

 5 VI 1698

Oblata aktu egzekucji dekretu trybunału koronnego lubelskiego z 1 VII 1695 r. w sprawie między Michałem Skrodzkim, skarbnikiem łomżyńskim i jego famulusem Mikołajem Krajewskim a Eufrozyną Daniłowiczową, wdową po wojewodzie podolskim Mikołaju, jej synem Aleksandrem Daniłowiczem, starostą parczewskim, rajcami miasta Ostrowa, wójtem ostrowskim Wojciechem Zajączkiem oraz seniorami synagogi ostrowskiej: Zelmanem Irszowiczem, Józefem Judewiczem i Ajzykiem Moskowiczem dotyczącej kradzieży przez Żyda ostrowskiego Lejbę 30 zł węgierskich, przeprowadzonej 2 VI 1698 r. we wsi Kolechowice i w miasteczku Ostrowie, w domu wójta Zajączka i seniora synagogi ostrowskiej Józefa Judewicza, w obecności m. in. Żydów Józefa Lejbowicza i Icka Abramowicza. Do ogłoszenia nałożonej dekretem na Lejbę kary wieczystej banicji i infamii nie doszło, bowiem zarówno wójt ostrowski, jak i Żyd Józef Moskowicz w imieniu synagogi zarzucili wyrokowi ignorancję i nieuwzględnienie faktów i sprawa została odesłana ponownie do trybunału.

  1. łac. CLRMO 172, k. 233-233v

28 VII 1698

Szl. Eliasz Jurkiewicz, plenipotent Andrzeja Franciszka Duchanicza, pisarza grodzkiego winnickiego manifestuje, że w imieniu swojego pryncypała gotów był – zgodnie z dekretem urzędu grodzkiego z 30 VI 1698 r. – odebrać od starszych synagogi w Ostrowie należne mu pieniądze, ale pomimo upływu wyznaczonego terminu 4 tygodni nikt z nich się nie stawił.

  1. łac. CLRMO 170, k. 456, 468; 172, k. 590

23 IX 1698

Oblata aktu egzekucji dekretu trybunału koronnego lubelskiego z 3 VII 1698 r. w sprawie między Michałem Skrodzkim, skarbnikiem łomżyńskim i jego famulusem Mikołajem Krajewskim a Eufrozyną Daniłowiczową, wdową po Mikołaju wojewodzie podolskim, jej synem Aleksandrem Daniłowiczem, starostą parczewskim oraz starszymi synagogi w Ostrowie: Zelmanem Irszowiczem, Józefem Judewiczem i Ajzykiem Moszkowiczem dotyczącej kradzieży przez Żyda ostrowskiego Lejbę Eliaszowicza 300 zł węgierskich i innych rzeczy, przeprowadzonej 22 IX 1698 r. w Ostrowie, w domu Żyda Lewka Notowicza, arendarza ostrowskiego, w obecności m.in. wójta ostrowskiego Jana Bliźninka. Wobec nieobecności Daniłowiczów i faktu, że Żyd Abramowicz w imieniu synagogi ostrowskiej pojechał do swojego patrona ur. Kintlewicza, by przekonać go o niewinności Lejby Eliaszowicza (który przebywał w karcerze publicznym w Lublinie), od ogłoszenia przewidzianych dekretem kar banicji i infamii odstąpiono i sprawa została odesłana ponownie do trybunału.

  1. łac. CLRMO 170, k. 555-556

3 II 1699

Relacja woźnego, że z rekwizycji Franciszka Duchanicza, pisarza grodzkiego winnickiego był w Ostrowie, gdzie w domu seniora tamtejszej synagogi Józefa Lejbowicza nałożył areszt na trudniących się tu handlem Żydów Izraela i Efraima, którzy zbiegli od Duchanicza nie rozliczywszy się z prowentów.

  1. łac. CLRMO 174, k. 134-134v

30 VII 1699

Oblata aktu egzekucji dekretu trybunału koronnego lubelskiego z 10 X 1698 r. w sprawie między Michałem Skrodzkim, skarbnikiem łomżyńskim i jego sługą szl. Mikołajem Krajewskim a Eufrozyną Daniłowiczową, wdową po wojewodzie podolskim Mikołaju, Aleksandrem Daniłowiczem starostą parczewskim oraz seniorami synagogi w Ostrowie: Zelmanem Irszowiczem, Józefem Judwiczem i Ajzykiem Moskowiczem dotyczącej kradzieży Krajewskiemu przez Żyda ostrowskiego Lejbę Eliaszowicza 30 zł węgierskich, przeprowadzonej 27 VII 1699 r. w Ostrowie, w domu obywatela i arendarza ostrowskiego Żyda Józefa Lejbowicza oraz rajcy Waleriana Kwasa. Do ogłoszenia przewidzianej dekretem kary banicji nie doszło, bowiem Józef Lejbowicz i Maksymilina Gruszczyk, mieszczanin ostrowski oświadczyli, że niewinność Lejby została już dowiedziona i mandatem trybunalskim został on jeszcze w 1698 r. uwolniony z więzienia w Lublinie, w związku z czym sprawa została odesłana do grodu.

  1. łac. CLRMO 175, k. 592-592v

27 II 1702

Szl. Stanisław Ruciński, administrator należących do Aleksandra Daniłowicza, starosty parczewskiego, dóbr Uścimów, prezentuje urzędowi pochwyconych Żydów z należącego do wojewody mińskiego Władysława Sapiehy miasta Wisznice: Irsza Szymonowicza, Abrama Izraelowicza i Haskiela Sanderowicza. Byli oni sprawcami napadu na Żyda Arona Matuszowicza, arendarza w Ostrowie, któremu ukradli 2 wozy i 4 konie. Po przedstawieniu ich urzędowi Ruciński zabrał tych Żydów z powrotem do siebie.

  1. łac. CLRMO 185, k. 199

8 I 1704

Żyd Józef Lejbowicz oblatuje skrypt starosty parczewskiego Aleksandra Daniłowicza z 6 IV 1703 r., w którym Daniłowicz kwituje go z dotychczasowej arendy w Ostrowie, zwraca mu zajęty na poczet zaległej sumy dom i pozwala na spisanie nowego kontraktu dzierżawnego.

  1. pol. CLRMO 190, k. 7

29 VIII 1704

Ur. Sebastian Dobiecki oraz Żyd z Ostrowa Józef Moszkowicz, w imieniu swoim oraz Icka Moszkowicza, arendarza w Jasionce i Eliasza Izraelowicza z Ostrowa, kwitują się wzajemnie ze wszystkich pretensji (długi, pobicia) i anulują wszystkie wniesione w sprawach między sobą protestacje i manifestacje.

  1. łac. CLI 145, k. 169v-170

4 XI 1705

Żyd lubelski Irsz Zyskielowicz prezentuje urzędowi dwa byczki, które dostał od pospólstwa miasta Ostrowa tytułem spłaty długu 80 złp, z jakim zalegał u niego mieszkaniec Ostrowa Wawrzyniec Słotwiniak. Burgrabia Józef Rysicki oszacował wartość owych byczków na 20 złp i z tej sumy Irsz skwitował dłużnika.

  1. łac. CLRMO 191, k. 812

28 IV 1707

Relacja o złożeniu pozwu z 18 IV 1707 r. do urzędu grodzkiego lubelskiego dla seniorów synagogi w Ostrowie: Lejby Notowicza, Irża Ajzykowicza, Irża Markowicza, Lewka Józwowicza i Majera Moszkowicza. Cześnik warszawski, podstarości lubelski Kazimierz Bielski, deputat na trybunał z województwa lubelskiego, pozywa w sprawie realizacji skryptu dłużnego na sumę 800 złp wraz z zaległą od niej prowizją.

  1. łac. CLRMO 194, k. 212; 827-828

3 VI 1709

Relacja woźnego, że z rekwizycji podczaszego łukowskiego, pisarza grodzkiego lubelskiego Michała Ryszkowskiego był w będącym w posiadaniu ur. Ożarowskiego mieście Ostrowie, gdzie u rajcy Marcina Grochowskiego, u Żyda Hercyka, teścia Jonasza, seniora synagogi ostrowskiej oraz u administratora miasta ur. Aleksandra Michałowskiego nałożył areszt na Żyda Borucha Kossowicza, seniora synagogi w Ostrowie w związku z jego licznymi długami.

  1. łac. CLRMO 196, k. 242

15 IX 1710

Relacja woźnego, że 14 IX 1710 r. był w szkole żydowskiej w Lublinie, gdzie był świadkiem złożenia przysięgi przez Żyda Lejbę Wigdorowicza, arendarza w Ostrowie, któremu Lejba Dawidowicz, Lejba Szymonowicz, Hajzyk Abramowicz, Jakub Gerszonowicz, Izaak Tobiasz i Lewek Szkolnik zarzucali zamordowanie jakiegoś człowieka. Złożenie takiej przysięgi nakazywał sąd kompromisarski w dekrecie z 12 IX 1710 r.

  1. łac. CLRMO 197, k. 678

 19 IV 1712

Oblata asygnacji wystawionej 12 III 1712 r. przez podskarbiego koronnego Jana Jerzego Przebendowskiego, zezwalającej w związku z niewypłaceniem przez „Żydów powiatowych lubelskich” styczniowej raty pogłównego przeznaczonej na chorągiew wojewody podlaskiego, hetmana polnego koronnego [Stanisława Mateusza Rzewuskiego], opieczętować bóżnicę, zajmować towary i osoby i trzymać je do czasu uregulowania zaległości. W związku z tym według dyspartymentu starszych ziemskich lubelskich Żydzi z Lewartowa mieli zapłacić złp 500, z Kocka złp 400, z Łęcznej złp 410, z Ostrowa złp 190.

  1. pol. CLRMO 200, k. 149v-150; 201, k. 313 945

24 XI 1712

Żyd Nosowicz, arendarz w mieście Ostrowie, prezentuje urzędowi rany na ciele, jakie zadali mu szpadami rajtarzy wojewody lubelskiego [Adama Tarły].

  1. łac. CLRMO 200, k. 474v-475

8 II 1717

Oblata taryfy pogłównego generalnego województwa lubelskiego, wybieranego od 1 II 1717 r. Ogólna suma pogłównego wynosiła 20019 złp 4 gr. W tym m. in. od 806 Żydów lubelskich obojga płci – 1110 złp 14 gr, od 80 Żydów w Lewartowie i 234 tamtejszych mieszczan złp 432 gr 18, od 2 Żydów z Biskupic 2 złp 8 gr, od 60 Żydów z Ostrowa 82 złp 20 gr, od 311 mieszczan i Żydów z Parczewa 428 złp 12 gr, od 58 mieszczan i 14 Żydów z Bychawy 103 złp 10 gr, 2 Żydów mieszkało we wsi Gałęzowie, 5 Żydów we wsi Krzczonowie, od 240 mieszczan i 61 Żydów z Piask złp 414 gr 21, od 213 mieszczan i 64 Żydów z Opola 368 złp 19 gr, od 65 mieszczan i 19 Żydów z Zaklikowa 129 złp 25 gr.

  1. pol. CLRMO 536, k. nlb.1167

5 VIII 1717

Ur. Józef Ważyński, administrator dóbr starostwa parczewskiego i pełnomocnik starosty parczewskiego Aleksandra Daniłowicza oraz Żydzi z Ostrowa: Lejba Wigdorowicz i Moszko Szlomowicz, w imieniu wszystkich żydowskich mieszkańców Ostrowa protestują przeciwko starszym ziemskim lubelskim: Wigdorowi z Kraśnika, Berkowi z Bychawy i wszystkim ich towarzyszom, że ci przy podziale obciążeń podatkowych nieproporcjonalnie zawyżyli wysokość sum przypisanych Żydom ostrowskim, w związku z czym mieszkańcy miasta musieli ponieść ogromne straty od egzekwującego te powinności wojska i zostali doprowadzeni do ostatniej ruiny.

  1. łac. CRMO 213, k. 328v

27 VII 1719

Majer Moszkowicz, Żyd z Ostrowa ze starostwa parczewskiego prezentuje urzędowi rany, jakie zadał mu w Ostrowie bez żadnego powodu podstoli bracławski Michał Brodowski.

  1. łac. CLRMO 219, k. 456

6 V 1720

Ur. Jan Ruciński, sługa i plenipotent starosty parczewskiego Aleksandra Daniłowicza, prezentuje urzędowi dwa woły, jakie Daniłowicz zapisał na rzecz proboszcza prawosławnego w Ostrowie [Aleksandra] Waszyńskiego dla zaspokojenia jego pretensji, których wartość urząd w obecności Żyda Szymchy Szmujłowicza, publicznego handlarza końmi, oszacował na 40 złp, w obecności zaś Żyda Kunowskiego, cechmistrza rzeźników lubelskich, na 55 złp.

  1. łac. CLRMO 220, k. 481

26 VII 1720

Żyd Moszko Szlomowicz, mieszkaniec Ostrowa ustanawia na 3 lata do prowadzenia swoich spraw sądowych plenipotentów generalnych w osobach szlachetnie urodzonych: Mikołaja Mosakowskiego, Jana Prejsa, Antoniego Szczepkowskiego, Antoniego Godlewskiego, Franciszka Glinieckiego, Franciszka Adamowskiego, Jakuba Kossowicza i Adama Peretatkiewicza.

  1. łac. CLPlenip. 14, k. 46

18 V 1722

Dworzanin i pełnomocnik starościny parczewskiej Anny Daniłowiczowej Kazimierz Mężyński, wraz z Żydami: Jakubem Matysewiczem, arendarzem karczmy w należącym do starostwa parczewskiego Ostrowie oraz Moszkiem Michlowiczem protestują przeciwko ur. Pruszyńskiemu, dziedzicowi części we wsi Piesia Wola, w związku z wywołaną przez niego podczas jarmarku w Ostrowie awanturą i pobiciem w/w Żydów. Załączony akt obdukcji odniesionych przez Żydów obrażeń.

  1. łac. CLRMO 226, k. 682-682v

11 IX 1724

Relacja o złożeniu pozwua z 23 VI 1724 r. do urzędu grodzkiego lubelskiego dla ur. Andrzeja Goskiego, dworzanina starościny parczewskiej Anny Daniłowiczowej, Żyda Falki, mieszkańca Ostrowa i innych nie wymienionych z imienia. Ur. Michał Małkiewicz, towarzysz chorągwi pancernej wojewody bełskiego [Stefana Aleksandra Potockiego], pozywa w sprawie napadu, jakiego Goski dopuścił się przy kościele w Ostrowie na mieszczaninie ostrowskim Rutkiewiczu, występując w ten sposób w obronie Żyda Falki, któremu Rutkiewicz zalegał ze spłatą 500 złp zaciągniętych na mocy skryptu z 26 VII 1723 r.

  1. łac. CLRMO 234, k. 433

6 X 1730

Oblata kopii dekretu sądu komisarskiego z 27 VI 1730 r. oraz dokumentacji sporu między Żydami synagogi chełmskiej i ostrowskiej (przekład z j. hebrajskiego) w sprawie płacenia daniny kahalnej przez Żydów arendujących karczmy we wsiach Sosnowica i Turno. Zebrani w Łęcznej arbitrzy: Abraham Margolies z Hrubieszowa rabin łęczyński, Mosiek Wolfowicz starszy lubelski, Mosiek Rabinowicz Lubelski z Chełma, Samuel Zawel Szymonowicz z Chełma zarządzili dalsze badanie sprawy i 11VIII 1730 r. stwierdzili, że arendarze tych karczem płacili do kahału chełmskiego 3 zł 10 gr pogłównego, nie był to jednak podatek arendarski. Ostatecznie rabini ziemscy generalni, obecni na Sejmie Żydowskim w Jarosławiu zadecydowali 17 IX 1730 r., że wsie te pod względem płacenia pogłównego podlegają kahałowi chełmskiemu, pod względem podatków handlowych i arendarskich zaś Żydom ostrowskim. Podpisy pod tym werdyktem złożyli: Icek Landa rabin żółkiewski obrany ze Lwowa, Izaak Lewita rabin lubelski, Chaim z Lublina obrany, rabin z Krakowa, Ezechiel rabin tarnopolski obrany od ziemstwa, Pinchas rabin wisznicki obrany od ziemstwa, Lewek rabin rzeszowski obrany z Poznania, Gliczer rabin z Brodów, Wigdor rabin chęciński obrany z województwa krakowskiego.

  1. pol. CLRMO 247, k. 56-56v

24 IV 1733

Zeznanie Szymona Szymonowicza o stratach mieszkańców Ostrowa poniesionych podczas pożaru 15 II 1733 r. Spłonęły m. in. „domy wjezdne” Żydów: Irsza Fołtynowicza, Lejby Wigdorowicza, Haskiela Srulowicza, Nachyma Moszkowicza, Lejzora Jaszowicza, domy: Pejsaka Szmujłowicza, Mortki Słomowicza, Melecha Tanchanowicza, Moszka Mortkowicza, „kramnic alias jatek chrześcijańskich i żydowskich zgorzało 23”.

  1. pol. CLRMO 256, k. 534-534v

SKRÓTY

CLD – Księgi grodzkie lubelskie, Dekrety

CLI – Księgi grodzkie lubelskie, Zapisy

CLIPr. – Księgi grodzkie lubelskie, Zapisy [brudnopisy]

CLRMO – Księgi grodzkie lubelskie, Relacje, manifestacje, oblaty

[1] Pozew złożony we dworze Daniłowiczów w Uścimowie; o składaniu pozwów na ręce Żydów brak wzmianki.

[2] pozew złożony w synagodze w Ostrowie.

[3] Pozew przeciwko Żydom złożony w domu Zelmana Irszowicza w Ostrowie.

[4] Jedna z kopii pozwu złożona w domu seniora gminy Ajzyka w Ostrowie.

[5] Materiały źródłowe do dziejów Żydów w księgach grodzkich lubelskich z doby panowania Zygmunta III Wazy 1587-1632; Materiały źródłowe do dziejów Żydów, tom 3. W księgach grodzkich lubelskich z doby panowania Władysława IV i Jana Kazimierza Wazów 1633-1669; Materiały źródłowe do dziejów Żydów w księgach grodzkich lubelskich z doby panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego 1669-1697; Materiały źródłowe do dziejów Żydów w księgach grodzkich lubelskich z doby panowania Augusta II Sasa 1697-1733.